فراتر از پوسیدگی دندان: چرا بهداشت دهان اهمیت دارد؟

عدم رعایت بهداشت دهان می­تواند عامل بسیاری از ناراحتی­ ها باشد. دندان­های ما عضوی مهم هستند که بدون آنها جویدن و خوردن غذا تقریبا غیر ممکن خواهد بود. متأسفانه، ما اولین دندان­های خود یعنی دندان­های شیری را در زمان کودکی از دست می­دهیم، و این بدان معنا است که باید تلاش کنیم تا دندان­های دائمی خود را تا آخر عمر حفظ کنیم. خوشبختانه، دندان­ها با مراقبت و توجه مناسب می­توانند مدت طولانی دوام بیاورند.

بیشتر ما آگاه هستیم که بهداشت ضعیف دهان می­تواند منجر به پوسیدگی دندان­ها، بیماری لثه و بوی بد دهان شود، که در نهایت می­تواند عامل اصلی از دست دادن دندان شود. اما آیا می­دانستید که سلامت دهان و دندان شما در واقع با سلامت کلی شما مرتبط است. در واقع عدم رعایت بهداشت فقط به دهان شما مربوط نمی­شود، بلکه می­تواند منجر به ابتلا به بیماری­های جدی­تر شود. مطالعات جدید نشان می­دهد که عدم رعایت بهداشت دهان می­تواند با بیماری­های آلزایمر، بیماری­های قلبی و سرطان پانکراس همراه باشد. در ادامه هر کدام از این بیماری­ها و ارتباط آنها با عدم رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان را به تفصیل شرح می­دهیم.

ابتلا به بیماری آلزایمر بر اثر عدم رعایت بهداشت دهان

مطالعات اخیر نشان داده ­اند که عدم رعایت بهداشت دهان در واقع می­تواند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد. اعتقاد بر این است که بهداشت ضعیف دهان و دندان منجر به رفتار تهاجمی دندان می­شود و سپس به باکتری­ها اجازه ورود به جریان خون نزدیک دندان­ها را می­دهند. سپس از آنجا به مغز منتقل می­شوند که پاسخ ایمنی باعث از بین رفتن باکتری­ها می شود. متأسفانه، سیستم پاسخ ایمنی نیز می­تواند به سلولهای مغزی آسیب برساند و باعث سردرگمی و از بین رفتن حافظه می­شود که علائم کلاسیک آلزایمر است.

در سال 2010، محققان دانشگاه نیویورک (NYU) پس از20 سال بررسی داده­های مرتبط، به این نتیجه رسیدند که بین التهاب لثه و بیماری آلزایمر ارتباط وجود دارد.

با این حال، تعداد شرکت کنندگان در مطالعه NYU نسبتاً کم بود. محققان، داده ­های مربوط به 152 نفر را که در تحقیقات ثبت نام کرده بودند، تجزیه و تحلیل کردند. مطالعه­ای که سلامت روان، پزشکی و بهداشت دهان و دندان در زنان و مردان دانمارکی را بررسی می­کرد. این مطالعه یک دوره 20 ساله را گذراند و در سال 1984، هنگامی که افراد بیشتر از 70 سال سن داشتند، پایان یافت.

تیم NYU با مقایسه عملکرد شناختی در سنین 50 و 70 سالگی دریافت که بیماری لثه در سن 70 سالگی به شدت با عملکرد سیستم هوشیاری ضعیف همراه است. شركت­ كنندگان در صورت داشتن التهاب لثه، نه برابر احتمال بیشتری داشتند كه در آزمون هوشیاری و شناختی نمره پایین­ تری بگیرند.

اگرچه این مطالعه عواملی همچون چاقی، سیگار کشیدن و از دست رفتن دندان­ها (نامرتبط با التهاب لثه) را در نظر گرفته است، اما هنوز هم رابطه قوی بین نمره پایین آزمون میزان هوشیاری و التهاب لثه وجود داشت.

بهداشت  دهان و دندان

در سال 2013، محققانی از دانشگاه لانکاشایر مرکزی (UCLan) در انگلستان بر اساس یافته­های این تحقیق، با مقایسه نمونه­های مغزی 10 بیمار دارای آلزایمر با 10 نمونه مغزی از افرادی که به این بیماری مبتلا نشده­اند، تحقیقات جدیدی را بنا نهادند.

تجزیه و تحلیل نشان داد که باکتری پورفیروموناس ژنژیوالیس در نمونه­های مغزی افراد دارای آلزایمر وجود دارد، که در نمونه­های مغز افرادی که آلزایمر ندارند وجود نداشت. نکته جالب توجه این بود که این باکتری معمولاً با بیماری مزمن لثه همراه است.

این تیم تحقیقات خود را در سال 2014 با مطالعه جدید بر موش­ها انجام دادند که نتایج آن در مجله ای مرتبط با بیماری آلزایمر منتشر شد. نتایج این تحقیقات نشان می­دهد که در بیمارانی که خونریزی لثه دارند، باکتری­های ایجاد­کننده بیماری لثه هر بار که دهان خود را تمیز می­کنند و حتی هنگام خوردن غذا وارد جریان خون می­شوند.

باکتری پورفیروموناس ژنژیوالیس که در دهان موش­ها قرار گرفته، به محض ایجاد بیماری لثه، راهی مغز می­شود. در ادامه فرضیه مبتنی بر رابطه آلزایمر و عدم رعایت بهداشت دهان با نتایج این تحقیق تقویت می­شود چرا که نشان می­دهد مواد شیمیایی آزاد شده توسط سیستم ایمنی مغز در پاسخ به رسیدن این باکتری به مغز، سهواً به نورون­های عملکردی در ناحیه­ای از مغز که مربوط به حافظه است، آسیب می­رساند.

بهداشت  دهان و دندان

سرطان پانکراس ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان

سرطان هر ساله میلیون­ها انسان را می­کشد و علل آن هنوز در حال بررسی است. اما به نظر می­رسد که بهداشت دهان و دندان ضعیف احتمال ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می­دهد. در سال 2007، یک تیم تحقیقاتی از دانشکده بهداشت عمومی هاروارد در بوستون، ماساچوست، اولین کسانی بودند که شواهد محکمی در رابطه با بیماری لثه و سرطان پانکراس را گزارش دادند.

در این مطالعه نوع التهاب لثه مرتبط با سرطان پانکراس از نوع پریودنتیت (التهاب بافت­ها و استخوان­های اطراف دندان) بود، که بر روی بافتی که دندان را پشتیبانی می­کند تأثیر می­گذارد و می­تواند باعث از بین رفتن استخوان اطراف ریشه دندان­ها شود.

نوع اصلی دیگر بیماری لثه ژنژیویت (التهاب لثه) است؛ که بافت اطراف دندان ملتهب می شود، اما این بیماری با افزایش خطر سرطان در ارتباط نبود. با این حال، در صورت پایداری، بیماری ژنژیویت می­تواند منجر به پریودنتیت شود. ژنژیویت هنگامی اتفاق می­افتد که باکتری­های موجود در پلاک اطراف ریشه دندان به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان یا بهداشت بد دندان ایجاد می­شوند.

محققان دانشگاه هاروارد در ادامه مطالعات دریافتند كه مردان دارای سابقه بیماری لثه 64٪ بیشتر از مردانی که هرگز بیماری لثه نداشته­اند خطر ابتلا به سرطان پانکراس را دارند.

بیشترین خطر ابتلا به سرطان پانکراس در این گروه در مردانی بود که اخیرا دندان­های خود را از دست داده بودند. با این حال، این مطالعه نتوانست بین سایر مشکلات بهداشت دهان و دندان، مانند پوسیدگی دندان و سرطان پانکراس ارتباط برقرار کند.

همچنین محققان معتقدند که ممکن است بین سطح بالای ترکیبات سرطان­زا در دهان افراد مبتلا به بیماری لثه و خطر ابتلا به سرطان پانکراس ارتباط وجود داشته باشد. آنها استدلال می­کنند که این ترکیبات به نام نیتروزامین­ها ممکن است به مواد شیمیایی هضم شده در روده به گونه­ای واکنش نشان دهند که محیطی مناسب برای پیشرفت سرطان پانکراس ایجاد کنند.

مطالعه دیگری از این تیم در سال 2012 نتوانست ثابت کند که آیا باکتری­های پریودنتیت علت یا نتیجه سرطان پانکراس است. این مطالعه تنها توانست ثابت کند که این دو با هم ارتباط دارند.

بهداشت  دهان و دندان

ابتلا به بیماری قلبی بر اثر عدم رعایت بهداشت دهان

ارتباط میان عدم رعایت بهداشت دهان و بیماری­های قلبی به مراتب بیشتر ثابت شده است. مطالعات اخیر حاکی از آن است که بیماری لثه در مرحله متوسط یا پیشرفته خطر ابتلا به بیماری­های قلبی را افزایش می­دهد. دلیل این امر آن است که رگ­های خونی در دهان بسیار نزدیک به دندان­ها هستند و باکتری­های مضر را از لثه­ ها به قلب منتقل می­کنند.

در سال 2008، MNT از تحقیقات مشترک تیم­هایی در دانشگاه بریستول در انگلستان و کالج رویال جراحان در دوبلین ایرلند خبر داد، که دریافته­اند که افرادی که بر اثر عدم رعایت بهداشت دهان، خونریزی لثه دارند، خطر ابتلا به بیماری­های قلبی آنها بیشتر است.

محققان دریافتند که خطر ابتلا به بیماری­های قلبی، در افرادی که خونریزی لثه دارند افزایش یافته است زیرا باکتری­های دهان قادر به ورود به جریان خون هستند و به پلاکت می­چسبند، که این امر می­تواند باعث ایجاد لخته­های خون شود، و جریان خون به قلب را قطع کرده و منجر به حمله قلبی شود.

دکتر استیو کریگان از کالج رویال جراحان می­گوید: “دهان احتمالاً کثیف­ترین مکان بدن انسان است” و توضیح می­دهد که حدود 700 نوع باکتری متفاوت در دهان ما وجود دارد.

پروفسور هاوارد جنکینسون، از دانشگاه بریستول نیز اضافه کرد: “بیماری قلبی و عروقی در حال حاضر بزرگترین قاتل در جهان غرب است. باکتریهای دهانی عوامل عفونی شایع هستند و اکنون می­دانیم که عفونت­های باکتریایی یک عامل خطر مستقل برای بیماریهای قلبی هستند.”

اگرچه هنوز هم تحقیقات بسیاری در زمینه بررسی علل و روابط میان عدم رعایت بهداشت دهان و بیماری قلبی در حال انجام است، اما نتایج اذعان می­دارند که بهداشت خوب دندان برای کاهش خطر انواع بیماری­ها اهمیت دارد.

انجمن بهداشت دهان آمریکا (ADHA) توصیه می کند که باید دو بار در روز، دو دقیقه مسواک بزنیم. دستورالعمل های ADHA همچنین بر اهمیت نخ دندان روزانه و شستشو با دهانشویه تأکید دارد. از آنجا که عدم رعایت بهداشت دهان می­تواند پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد، بنابراین لازم است که توسط افراد در سنین مختلف به خوبی رعایت گردد.